Fingerstyle (Buluntu)

Ekşi Sözlük'te "gone with the mouse" mahlaslı kişinin "Fingerstyle" konusu hakkında bir yazısıdır (2020)

***

hem bas hem melodi hem de armoninin bir arada icra edildiği gitar çalış türü. geleneksel olarak baş parmak sadece bas tellere atanmıştır; işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağınız ile melodi ve armoniyi çalarsınız. bu şekilde gitar çalmak için bilmeniz gereken en önemli şey melodileri armonize etmektir. fingerstyle çalma konusunda yıllardır süren çabalarımın sonucunda elde ettiğim bazı bilgileri buradan aktarayım:

kulak eğitimi: fingerstyle gitar çalmak için kulağınızı sürekli eğitmeniz şart. özellikle kendi düzenlemelerinizi yapmak istiyorsanız ya da orijinal materyal üretmek istiyorsanız kulak eğitimi gerçekten çok önemli. peki nasıl geliştirebilirsiniz kulaklarınızı? cevap çok basit, aklınıza gelen herhangi bir melodiyi gitara direkt aktarmaya çalışın. bu melodi (bkz: twinkle twinkle little star) olabilir, (bkz: ciao bella) olabilir, herhangi bir şey olabilir. direkt gitarı alın ve çalmaya çalışın. ya da çok hoşunuza giden bir şarkı var, gitarı alın elinize melodisini çalmaya çalışın. bunu sürekli yaparsanız bir süre sonra elleriniz otomatik olarak gidecek gitmesi gereken yere. zamanla aralıkları öğreneceksiniz. en önemli ve ilk öğrenmeniz gereken aralıklar: minor third, major third, perfect fifth, minor seventh ve major seventh. çünkü tüm majör ve minör akorlar (ve 7ili akorlar) yalnızca bu aralıklar kullanılarak inşa ediliyorlar. müzikte de, tahmin edebileceğiniz gibi, en yaygın akorlar bahsettiğim akorlar. dolayısıyla ilk bunları iyi derecede öğrenmek gelişiminiz açısında çok faydalı olacaktır. akor oluşturma mevzusu bu gitar çalış türü için gayet önemli bir mevzu. bunu bir adım öteye taşıyarak şimdi triad'lerden bahsedeceğim:

triad nedir? triad, üçlü aralıklar şeklinde dikey olarak akorlar inşa etmektir. dikkat edilmesi gereken nokta, bu akorlar sadece 3 notadan oluşuyorlar ve full akor değiller. fingerstyle çalarken triad'ler melodileri armonize ederken kullanmamız gereken yapı taşları. fingerstyle çalmanın tüm mantığı bir yandan baş parmak ile bas melodiyi ilerletmek, öbür yandan ise alt tellerde melodiyi triadler aracılığı ile armonize etmek. unutmayın, her melodi notasını bir şekilde triad inversion'ı kullanarak armonize etmek mümkün. inversion dediğimiz olay ise: mesela do majör triadini ele alalım. notaların sıralaması şöyle olacaktır: do - mi - sol. peki do majör triadinin inversionlarında nasıl olabilir bu sıralama? mi-sol-do olabilir, mi - do - sol olabilir ya da sol- mi - do olabilir. yani basta kök nota (root note) olan do'yu çalacağız diye bir zorunluluk yok inversion'larda. bu mantıkla istediğimiz her melodiyi armonize etmek mümkün.

bir şarkıyı ya da melodiyi armonize ederken izlenmesi gereken adımlar:

1- bası dinleyerek (bas gitar ya da kontrbas ya da müzikal bağlamda hangi enstrümansa onu) akor gelişimini çıkarmak: burada yukarda ilk olarak değindiğim kulak eğitimi meselesi devreye giriyor. yapmanız gereken şey gitarı elinize alıp bas gitarı dinleyerek bas gitarın çaldığı notaları bulmak ve akor gelişimini çıkarmak.

2- melodiyi çıkarmak: burada yine kulaklarınızı kullanarak melodiyi çıkaracaksınız.

3- şimdi elimizde bir bas gelişimi, bir de melodi var. fakat bunları aralarında bir köprü olmadan çalarsak kulağa pek iyi gelmez. bir şekilde arada bir köprü kurmamız, güzel bir akorla aralarını bağlamamız gerekir. işte bu olaya armonizasyon deniyor ve fingerstyle gitar çalmanın özü tam olarak bu olay. ne kadar fazla inversion, ne kadar fazla akor, ne kadar fazla triad bilirseniz o kadar rahat edersiniz bu aşamada. ve düzenlemenizin başarısı melodiyi ne kadar iyi armonize ettiğinizle alakalı. eğer iyi armonizasyon bilginiz varsa ortaya çok tatlı bir müzik çıkar.

4- teknik: tabii ki olay teorik olarak bu konseptleri anlamakla kalmıyor. tekniğinizi de geliştirmeniz önemli. bu da pratikle olacak bir şey. fingerstyle büyük oranda akustik gitar ve klasik gitarda çalınan bir gitar çalış türü. dolayısıyla elektro gitaristler gibi distortion'ın, overdrive'ın vesaire arkasına sığınma imkanınız yok. yaptığınız müzik direkt akustik müzik. en ufak bir hata müziği mahvediyor. dolayısıyla iyi bir teknik geliştirmek önemli. daha önce penasız gitar çalmadıysanız geçiş süreci biraz zor olur. youtube'da bakabileceğiniz egzersizler var. fakat her şeyin kilit noktası pratik. metronomla pratik yapmak daha da önemli. buna alıştırın kendinizi ki, çalarken ritminiz kaçmasın.